ZUS odzyskuje miliony ze zwolnień lekarskich

Spis treści:

• Rosnąca liczba kontroli ZUS w 2025 roku
• Dwa typy kontroli i rola lekarzy orzeczników
• Co wolno, a czego nie wolno podczas zwolnienia lekarskiego
• Najczęstsze nadużycia podczas zwolnień
• Miliony złotych wracają do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Rosnąca liczba kontroli ZUS w 2025 roku

W okresie od stycznia do czerwca 2025 roku ZUS przeprowadził 227 tysięcy kontroli zwolnień lekarskich. W ich wyniku, wstrzymano wypłatę 14,8 tysiąca zasiłków o łącznej wartości ponad 22,2 mln złotych. Dodatkowo obniżono świadczenia po ustaniu zatrudnienia o 128,3 mln złotych. Łącznie do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wróciło 150,5 mln złotych.

Dla porównania, w tym samym okresie roku 2024 liczba kontroli była jeszcze wyższa i wyniosła 260,8 tysiąca. Wówczas wydano 18,6 tysiąca decyzji, a odzyskane środki,  również z tytułu obniżenia świadczeń – osiągnęły wartość 117,5 mln złotych.

ZUS podkreśla, że kontrole dotyczą wszystkich osób ubezpieczonych – zarówno zatrudnionych na etacie, jak i prowadzących działalność gospodarczą. Instytucja stosuje jednakowe zasady wobec każdego, kto pobiera świadczenie chorobowe.

Dwa typy kontroli i rola lekarzy orzeczników

Kontrola zwolnień lekarskich, może być prowadzona na dwa sposoby. Pierwszy to kontrola orzekania, wykonywana przez lekarza orzecznika ZUS. W tym przypadku lekarz weryfikuje, czy orzeczona niezdolność do pracy była uzasadniona, czyli czy lekarz wystawiający zwolnienie miał podstawy do jego wydania.

Drugi rodzaj to kontrola wykorzystywania zwolnienia, którą prowadzi ZUS lub pracodawca – w zależności od tego, kto jest płatnikiem zasiłku. Sprawdza się wtedy, czy osoba przebywająca na chorobowym rzeczywiście się leczy, czy wykonuje inną działalność.

Jak wyjaśnia Iwona Kowalska-Matis, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS na Dolnym Śląsku:
„W pierwszym przypadku zapraszamy chorego do lekarza orzecznika, w drugim sprawdzamy, co robi w trakcie chorobowego. Nawet, jeśli w czasie zwolnienia chory nie musi leżeć, to nie oznacza, że ten czas może wykorzystać na dodatkowe wakacje.”

Co wolno, a czego nie wolno podczas zwolnienia lekarskiego

ZUS przypomina, że osoba niezdolna do pracy może wykonywać jedynie czynności życia codziennego lub te związane z procesem leczenia. Może więc pójść do apteki, udać się na badania czy wizytę u lekarza. Takie działania nie są podstawą do odebrania prawa do zasiłku.

Jednak coraz częściej zdarzają się sytuacje, w których osoby przebywające na zwolnieniu wyjeżdżają na urlopy, remontują domy lub podejmują inną pracę zarobkową. ZUS reaguje na takie przypadki, powołując się na przepisy ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Rzeczniczka Iwona Kowalska-Matis podkreśla:
„Każda osoba przebywająca na zwolnieniu lekarskim musi się liczyć z możliwością kontroli przeprowadzanej przez ZUS czy pracodawcę.”

Warto pamiętać, że kontrola odbywa się pod adresem wskazanym na zwolnieniu, a nie pod adresem zameldowania. W przypadku zmiany miejsca pobytu należy w ciągu trzech dni poinformować o tym zarówno ZUS, jak i pracodawcę.

Najczęstsze nadużycia podczas zwolnień

Według danych ZUS, najczęstsze przypadki niewłaściwego wykorzystywania zwolnień lekarskich to:

1. Wykonywanie pracy zarobkowej, legalnej lub nielegalnej – np. praca w restauracji, kierowanie taksówką, prowadzenie własnej działalności.
2. Wyjazdy wypoczynkowe w kraju lub za granicą.
3. Udział w naradach, szkoleniach, zebraniach lub kursach.
4. Obecność na imprezach rodzinnych lub sportowych – takich jak wesele, maraton, mecz piłkarski czy lot paralotnią.
5. Remonty i prace domowe – np. budowa domu, malowanie lub wymiana dachu.

Osoby, które nie przestrzegają zasad korzystania ze zwolnień, muszą liczyć się z poważnymi konsekwencjami. Wstrzymanie wypłaty świadczenia, jego obniżenie, a nawet obowiązek zwrotu już wypłaconych pieniędzy to tylko część sankcji.

Miliony złotych wracają do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Skala odzyskanych środków pokazuje, że ZUS skutecznie przeciwdziała nadużyciom. W samym pierwszym półroczu 2025 roku, do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wróciło ponad 150 milionów złotych. Instytucja zapowiada kontynuację kontroli, w drugiej połowie roku, szczególnie w przypadkach, gdzie istnieje podejrzenie nadużyć.

Czas zwolnienia lekarskiego, nie jest czasem wolnym ani urlopem. To okres przeznaczony na leczenie i odzyskanie zdolności do pracy. Przestrzeganie zasad, nie tylko chroni przed sankcjami, ale także wspiera prawidłowe funkcjonowanie systemu ubezpieczeń społecznych.

Źródło: RMF24